Koninklijk Lyceum Antwerpen werkt aan slim ventilatieplan en meer groen
Zo wilden ze weten in hoeverre de kwaliteit van de binnenlucht verschilt van die van de buitenlucht. En is de lucht beter in een smalle straat dan aan een drukke steenweg? De leerlingen zochten het uit.
Meten met NO2-meetbuisjes
In december 2019 hingen de leerlingen van het eerste jaar op verschillende plaatsen in en rond de school testbuisjes op om de concentraties stikstofdioxide (NO2) in kaart te brengen. Stikstofdioxide komt vrij bij verbrandingsprocessen op hoge temperatuur, vooral in het verkeer en de industrie. De buisjes hingen in zowel lokalen langs de speelplaats en de rustigere Hertoginstraat als in klassen langs de drukke Mechelsesteenweg. Vijf weken lang werd zowel de binnen- als de buitenlucht gemeten om beide met elkaar te kunnen vergelijken.
Leerlingen van het KLA meten enthousiast de lucht in hun school.
Voorzichtige conclusies
De resultaten van deze eerste meetcampagne gaven een duidelijke richting aan. Zo bleek dat de concentratie stikstofdioxide in de klassen gemiddeld de helft lager lag dan in de buitenlucht, en dat verschil was groter dan verwacht. Dit valt mogelijk te verklaren doordat tijdens de meetperiode de ramen bijna altijd gesloten waren. De lokalen werden immers nauwelijks gebruikt omwille van examens en de kerstvakantie. Daardoor konden de uitlaatgassen van het verkeer moeilijk binnendringen. Ook de concentraties langs de Mechelsesteenweg en de Hertoginstraat verschilden niet van elkaar. Dat kan wijzen op een sterk street canyoneffect, waardoor de luchtvervuiling in de smalle Hertoginstraat moeilijker weg kan dan in de bredere Mechelsesteenweg. Op de speelplaats waren de concentraties stikstofdioxide ca. 3,5 µg/m³ lager dan aan de straatkant.
Vervolgmetingen
Irene Bergwerf, leerkracht chemie: “Over een aantal meetresultaten waren we toch wel verrast. Daarom deden we in januari 2021 een vervolgcampagne met meetbuisjes. We wilden onderzoeken of het verschil in stikstofdioxideconcentraties tussen buiten en binnen even groot bleef wanneer de lokalen wel gebruikt en gelucht werden. En zouden de waarden langs de Hertoginstraat opnieuw even hoog zijn als langs de Mechelsesteenweg? We vermoedden dat dit wel eens zou kunnen variëren naargelang de windrichting of windsterkte. Tot slot deden we een experiment waarbij we onze schoolpoort dichtmaakten met plastic zeilen om de speelplaats beter af te schermen van het verkeer. Benieuwd of dat zou leiden tot een betere luchtkwaliteit op de speelplaats ten opzichte van de straat.”
Gezond ventileren en luchten
De leerlingen van het KLA maten naast stikstofdioxide ook de concentraties fijnstof en koolstofdioxide. Dat deden ze met behulp van sensorboxen. Op basis van de inzichten van al die metingen, wou de school komen tot een slim ventilatieplan. Tijdens een eerste meetcampagne bleven alle ramen en deuren gesloten om te onderzoeken wat er gebeurt als je niet lucht of ventileert. Irene Bergwerf: “Uit dit experiment bleek dat de CO2-concentraties vlot boven de 2000 deeltjes per miljoen (ppm) gingen, met pieken tot 3000 ppm. Veel te hoog als je weet dat de richtwaarde voor een aangenaam klasklimaat slechts 900 ppm is. Alleen in het scheikundelokaal bleven de pieken beperkt tot 1100 ppm, vermoedelijk dankzij de afzuigkap. Het buitenhouden van verkeerspollutie door alle ramen en deuren te sluiten, is dus duidelijk geen goed idee.”
In november en december 2020 ging het Koninklijk Lyceum opnieuw aan de slag met sensorboxen. Deze keer werd er gezocht naar een optimaal evenwicht: lukt het om de richtwaarde van 900 ppm te halen in de klaslokalen? En kan dat ook door enkel te luchten langs de speelplaatskant? De resultaten worden momenteel nog verwerkt door de leerlingen, maar uit een eerste screening blijkt alvast dat de richtwaarde in de verschillende klassen bijna altijd gerespecteerd werd.
Een groenere school
Het KLA ligt in een dichtbebouwde buurt met weinig groen. Een groene omgeving heeft echter heel wat voordelen; ook voor de luchtkwaliteit. Daarom draagt het KLA haar steentje bij door op verschillende manieren te zorgen voor meer groen op school.
Geïnspireerd door het project Zuivere Lucht startten de leerlingen van het vijfde jaar van de richtingen STEM en Economie in het schooljaar 2019-2020 een eigen minionderneming ‘Greenwall’. Zij ontwierpen zelf een plantenmuur voor in de klas. De leerlingen namen met hun idee deel aan de wedstrijd voor miniondernemingen van VLAJO (Vlaamse Jonge Ondernemingen). En met succes want Greenwall won de Antwerpse finale van de VLAJO minionderneming van het jaar. Proficiat!
Leerlingen lichten hun Greenwall toe.
Daarmee hadden de leerlingen de smaak te pakken. Als vervolg op het Greenwall-project ontwierpen en bouwden de leerlingen van de derde graad STEM een groene buitenklas op de speelplaats, en 18 leerlingen zorgden vrijwillig voor de vergroening van de schoolcafetaria.
Jammer genoeg bleken niet alle ambities even gemakkelijk te realiseren. De school droomt al lang van een groene gevel aan de Mechelsesteenweg. Directeur Ann Huybrechts: “We hebben hiervoor een plan laten opmaken door Landschapsbureau Avant-Garde, waarbij de balkons omgetoverd zouden worden tot prachtige groene muren. Uit een stabiliteitsonderzoek bleek jammer genoeg dat er niet voldoende garanties zijn dat de balkons de plantenbakken zullen kunnen dragen.”
Schoolstraat
Een van de grootste uitdagingen van de Hertoginstraat en omgeving is de parkeerdruk. Daarom biedt het KLA in samenwerking met de stad een aantal parkeerplaatsen in haar parkeergarage aan als buurtparking voor omwonenden. Zo is er minder rondrijdend verkeer en kunnen de beschikbare parkeerplaatsen beter worden benut.
En daar bleef het niet bij. De school vroeg enkele jaren geleden de status aan van ‘schoolstraat’. Hierdoor wordt de Hertoginstraat tijdelijk afgesloten, bij het begin en het einde van de schooldag. “Een goede beslissing,” zegt directeur Ann Huybrechts, “want deze ingreep is beter voor de luchtkwaliteit en zorgt ook voor een veiligere schoolomgeving voor onze leerlingen.”
De Hertoginstraat wordt als schoolstraat tijdelijk afgesloten bij het begin en het einde van de schooldag.
